Şizofreni Belirtileri Nelerdir?
Şizofreni, kişinin gerçekle gerçek olmayan arasındaki farkı ayırt etmesini zorlaştıran, normal düşünce akışını korumasını engelleyen, duygularını kontrol etmesini ve normal olarak davranmasını önleyen zorlayıcı bir hastalıktır.
Ancak şizofreni belirtileri ve yol açtığı komplikasyonlar doğru tedavi yöntemiyle kontrol altına alınabilmektedir ve kişinin gündelik hayatına büyük oranda dönebilmesi sağlanabilmektedir.
Şizofreni tedavisi için atılacak ilk adım belirtilerin saptanması olmalıdır. Bazı kişilerde şizofreni aniden ortaya çıkan bir hastalık olarak görülebilir ancak genellikle yavaş gelişen ve gelişme döneminde özellikle kişinin davranışlarında bazı değişikliklere yol açan bir hastalık olarak kabul edilir.
Şizofreni Belirtileri
Şizofreninin erken dönem belirtileri kişinin yakın çevresine “bir şeylerin yolunda gitmediği” sinyalleri verir ancak, bunun tam olarak ne olduğunu ilk anda belirlemek oldukça zordur.
Bu dönemde kişinin normalde yaptığı günlük aktivitelerden uzaklaşması, hobilerine ilgi göstermemesi, motivasyonunu kaybetmesi, duygusal tepkilerinin zayıflaması, garip davranışlar göstermesi genel olarak görülen belirtiler arasındadır.
En sık görülen*erken dönem şizofreni belirtileri*şu şekildedir;
Sosyal hayattan, arkadaş çevresinden uzaklaşmaSaldırgan davranışlar, sürekli şüphe duymaKişisel hijyenin azalmasıDonuk bakışlarSevinç veya üzüntü gibi duyguların ifade edilememesiAşırı tepkiler vermek (aşırı gülme veya önemsiz bir olaya ağlama)DepresyonFazla uyuma veya uykusuzlukGarip ve mantıksız açıklamalar, konuşmalarUnutkanlık, konsantrasyon eksikliğiEleştiriye tahammülsüzlükKonuşmada veya seçilen kelimelerde farklılık
Yukarıda listelenen belirtiler başka bir sağlık sorununa da işaret ediyor olabilir ve bu belirtileri yaşayan her kişinin şizofren olduğunu söylemek doğru değildir. Ancak bu belirtiler ciddiye alınmalıdır ve konusunda uzman bir doktor tarafından kontrol edilmelidir.
Şizofreninin karakteristik belirtileri; sanrılar, halüsinasyonlar, dağınık konuşma, dağınık davranış ve “negatif” semptomlar olarak 5 ana başlıkta toplanmaktadır. Bu belirtiler ve belirtilerin şiddeti kişiden kişiye göre değişebilir.
Şizofreni hastası bir kişide bu belirtilerin hepsi görülecek diye bir kural yoktur ve belirtiler zaman içinde değişiklik gösterebilir.
Sanrılar
Sanrılar, doğru olmadığı konusunda açık deliller bulunmasına karşın kişinin doğru olarak kabul ettiği düşüncelerdir. Sanrılar şizofreni hastalarının yaklaşık %90’nında görülür.
Şizofreni hastalarında görülen sanrılara şöyle örnekler verebiliriz.
Zulüm Sanrıları: Zulüm sanrılarında kişi kendinin “onlar” tarafından tehdit edildiğini ve hedef alındığını düşünmektedir. Örneğin “uzaylılar içme suyuna radyoaktif parçacıklar katarak beni zehirlemeye çalışıyorlar” şizofreninin yol açtığı sanrılardan biri olabilir.
Referans Sanrıları: Şizofreni hastaları çevresel olaylardan veya durumlardan kendilerine özel mesaj gönderildiğine inanabilir. Örneğin halka açık reklam tabelalarından kendine özel mesajlar verildiğini düşünebilir.
Megalomanlık: Megalomanlık sanrılarında kişi kendini tarihi karakterlerden biri olarak görebilir veya insanüstü güçlerinin olduğunu düşünebilir.
Kontrol Hezeyanları: Kişi düşünce ve davranışlarının “başkaları” tarafından kontrol edildiğini düşünebilir. “Başkaları aklıma düşünceler yerleştiriyor” veya “düşüncelerim başkalarına iletiliyor” gibi hezeyanlar görülebilir.
Halüsinasyonlar
Halüsinasyon, gerçekte olmayan ve sadece kişinin zihninde bulunan sesler ve görüntülerdir. Ancak halüsinasyonlar kişinin 5 duyu organını da harekete geçirebilir. “Sesler” şizofreni hastalarında en sık görülen halüsinasyondur. Bu sesler genellikle eleştirel, kaba ve kötü niyetlidir.
Dağınık Konuşma
Karışık ve parçalanmış düşünce biçimi şizofreninin karakteristik belirtisidir. Şizofreni hastaları genellikle konsantrasyonu sağlamakta ve normal düşünce akışını korumakta zorlanırlar.
Sorulara ilgisiz cevaplar verebilir ve cümlelere başladıkları konuyu cümle içinde tamamen değiştirebilirler. Söyledikleri şeyler mantıksız gelebilir.
Konuşma sırasında sık sık konu değiştirme, düşünceler arasındaki kopukluklar, “uydurma” kelimeler, aynı kelimenin sık sık tekrarlanması, anlamsız kafiyeli cümleler şizofrenide görülen konuşma bozukluklarına örnek olarak verilebilir.
Davranış Bozuklukları
Şizofreni hedefe yönelik davranışları engeller, kişinin çalışma hayatını ve diğer insanlarla etkileşimini zorlaştırır.
Şizofreni hastalarında davranış bozuklukluları günlük aktivitelerin tümünden uzaklaşma, beklenmeyen veya uygunsuz tepkiler, amaçsız garip davranışlar ve dürtülerin kontrol edilememesi olarak görülebilir.
Negatif Belirtiler (Normal Davranışların Yokluğu)
Şizofreninin “negatif belirtileri” olarak adlandırılan belirtiler sağlıklı insanlarda normal olarak kabul edilen davranışların azalması veya tamamen ortadan kalkması anlamına gelmektedir.
Duygusal tepkilerin azalması, yüzde ifade olmaması, ilginin kaybolması, konuşma anormallikleri ve bozuklukları şizofreninin negatif belirtileri arasında sayılabilir.
Şizofreninin Günlük Hayata Etkileri
Şizofreni belirtileri göz ardı edildiğinde veya doğru tedavi yöntemleri izlenmediğinde belirtilerin neden olduğu sorunlar kişinin hayatında yıkıcı etkilere neden olur. Kontrol altına alınmayan şizofreni belirtileri sosyal ve iş hayatında aşağıdaki sorunlara yol açabilir.
İlişki Sorunları: Şizofreni hastaları çoğunlukla kendilerini izole ettikleri ve sosyal hayattan uzaklaştıkları için ilişkiyi yürütemez duruma gelebilirler.
Ayrıca paranoya kişinin aile bireylerinden ve arkadaşlarından şüphe duymasına ve onlardan uzaklaşmasına neden olabilir.
Günlük Aktivitelerde Yaşanan Sorunlar: Şizofreni kişiyi sosyal yaşamdan uzaklaştırdığı için normal, günlük aktivitelerin yapılması zorlaşır.
Hezeyanlar, halüsinasyonlar, düşünce bozuklukları yemek yeme, yıkanma gibi en basit aktiviteleri dahi imkansız hale getirebilir.
Alkol ve Uyuşturucu Kullanımı: Alkol ve uyuşturucu kullanımı şizofreni hastalarında sık görülür. Bunun nedeni kişinin kendi kendini tedavi etmeye yönelik çabasıdır.
Artan İntihar Riski: Şizofreni hastaları intihar bakımından yüksek riskli grupların başında kabul edilmektedir.
Şizofreni Çeşitleri Nelerdir?
Paranoid Şizofreni: Paranoid şizofreni işitsel halüsinasyonlar, hezeyanlar, zulüm ve komplo düşünceleri ile karakterizedir.
Ancak paranoid şizofreni hastaları diğer şizofreni türlerine göre daha normal bir bilişsel işleyiş gösterirler.
Dağınık Şizofreni: Dağınık şizofrenide düşünce akışı bozulduğu için diş fırçalama, duş alma gibi basit aktiviteler bile yapılamayabilir.
Bu şizofreni türünde hasta garip tepkiler (örneğin üzüntü yaratan bir durumda kahkaha atmak gibi) verebilir. Ayrıca konuşma bozuklukları ve anlamsız konuşmalar görülebilir.
Katatonik Şizofreni: Katatonik şizofrenide hareket sorunları görülür. Bazı hastalarda hareketsizlik, bazılarında artan hareketler ve bazı hastalarda ise başka kişilerin hareketlerinin taklidi olarak ortaya çıkabilir.
Farklılaşmamış Şizofreni: Farklılaşmamış şizofrenide yukarıda sayılan belirtilerin bazıları birlikte görülebilmektedir. Ancak belirtileri tek bir şizofreni türüne ait olmayabilir.
0 Yorumlar