Birleşmiş Milletler Yaşlı İlkeleri

BM YAŞLI İLKELERİ
(Yaşlı Bireylere İlişkin Birleşmiş Milletler İlkeleri)


Genel Kurul,

Uluslararası Yaşlanma Eylem Planının kabul edilmesinin onuncu yıldönümü ile ilgili Birleşmiş Milletler faaliyetlerine dair bir taslak programın 1992’de Konsey tarafından kabulüne vesile olan 24 Mayıs 1989 tarihli ve 1989/50 sayılı Ekonomik ve Sosyal Konsey kararını hatırlatarak,

Yaşlanma üzerine Genel Sekreter raporunda belirtildiği üzere, 1992 ve sonrası için yaşlanma eylem programını onaylayarak Üye Devletleri, Birleşmiş Milletleri ve sivil toplum örgütlerini, 1991 ve 1992 yıllarında yaşlanma alanında belirlenmiş hedefler üzerinde yenilikçi ve etkili işbirliği yolları araştırmaya; Birleşmiş Milletler sistemi kuruluşları ve idari birimlerinin yanı sıra ilgili hükümetler arası kuruluşlar ve sivil toplum örgütlerini 1992 ve sonrası için yaşlanma eylem planı faaliyetlerine, özellikle de yaşlılık alanında hedeflerin belirlenmesi, topluluk çapında faaliyetlerin düzenlenmesi ve Uluslararası Yaşlanma Eylem Planının kabulünün onuncu yıldönümü kutlamaları için yerel, ulusal, bölgesel ve küresel düzeyde bir bilgilendirme ve para toplama kampanyasının başlatılması çalışmalarına katılmaya davet eden 14 Aralık 1990 tarih ve 45/106 sayılı Kararına uygun olarak,

Sosyal Kalkınma Komisyonu’nun otuz ikinci oturumunda onuncu yıldönümü faaliyetlerini izlemek ve özellikle 1993'te otuz üçüncü oturumda Komisyon tarafından düzenlenecek Uluslararası Yaşlanma Eylem Planının üçüncü değerlendirme ve gözden geçirme toplantısına temel oluşturabilecek hedefleri seçerek küresel bir bilgilendirme kampanyası başlatmak amacıyla Komisyona bağlı bir çalışma grubu teşkil edilmesinin 45/106 sayılı karar ile kabul edildiğini ve Komisyon’a, yeterli fonların mevcut olması halinde, yaşlılık alanında faaliyet hedeflerinin seçilmesi amacıyla 1991 / 1992 yıllarında bölgesel ve sektörel, 1993 ve 1997 yıllarında ise küresel düzeyde toplantılar düzenlemeye yönelik genel beklentiyi değerlendirmesinin tavsiye edildiğini hatırda tutarak,

Ayrıca, yine 45/106 sayılı kararda dünya nüfusundaki yaşlanmanın karmaşıklığına ve hızına; yaşlıların haklarını korumak ve geliştirmek üzere ortak bir temel ve referans çerçevesine duyulan gereksinim ile birlikte yaşlılar tarafından topluma yapılabilecek ve yapılması gereken katkıya değinildiğini de hatırlayarak, 

Gelişmekte olan ve özellikle en az gelişmiş ülkelerdeki mülteciler, göçmen işçiler ve çatışma mağdurları gibi oldukça güç şartlar altında yaşamakta olan bireylerin yanı sıra yaşlıların da içinde bulunduğu kötü durumun farkında olarak,

Ekonomik ve Sosyal Konsey'in yaşlı bireyler ve sosyal güvenlik konulu ve 16 Mayıs 1973 tarihli 1751 (LIV) kararını hatırda tutarak,

1. Birleşmiş Milletler'in, 1992 yılında mevcut kaynaklar kapsamında düzenlenecek küçük bir uzman grubu toplantısının tavsiyelerine dayanarak, Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı'nın kapsamlı ve ideal amaçları için faydacı bir odak noktası tayin etmek amacıyla yaşlanmaya yönelik hedefleri tanımlamasını ve bunları "Yaşlanma Hedefleri: 2001 yılı için ulusal düzeyde program önerileri" olarak yayımlamasını tavsiye eder;

2. Üye Devletleri, yaşlanmayla ilgili önerilen hedefler temelinde, 2001 yılı için özel ulusal hedeflerini tespit etmeye teşvik eder;

3. Sosyal Kalkınma ve İnsani İşler Merkezi Sekretaryasını, Birleşmiş Milletler kuruluşları ve organları ile uluslararası sivil toplum örgütleriyle istişarede bulunarak, yaşlanmaya yönelik ulusal hedeflerin uygulanmasını desteklemek üzere tasarlanmış bir dizi küresel hedef tespit etmeye davet eder;

4. Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı’nın kabulünün onuncu yıldönümünü uygun bir küresel ölçekte kutlamak ve 2001 yılı için belirlenecek bir dizi hedefi gözden geçirmek üzere, kırk yedinci oturumunda iki iş günü sürecek dört genel oturumunu yaşlanma konusu üzerine bir uluslararası konferansa ayırmaya karar verir; 

5. Birleşmiş Milletleri, 1992 ve sonrası için yaşlanma eylem programının uygulanmasına özel önem atfetmeye teşvik eder;

6. Genel Sekreteri, yaşlanma ile ilgili eylem programının lider ajansı olarak görev süresini yerine getirmesini sağlamak üzere Sosyal Kalkınma ve İnsani İşler Merkezi Yaşlanma Birimine, hem düzenli hem de bütçe dışı kaynaklar biçiminde mümkün olan her türlü desteği sunmaya çağırır;

7. Genel Sekreterden, Viyana Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'ni Uluslararası Yaşlanma Eylem Planının kabulünün onuncu yıldönümü hazırlıkları ve 1992 ve sonrası için yaşlanma eylem programını uygulama sürecinin koordinatörü olarak atamasını talep eder;


8. Genel Sekreteri, gelişmekte olan ülkelerin nüfuslarının yaşlanma sürecine etkili bir şekilde müdahale etme kapasitesini artırmaya yardımcı olmak üzere bölgeler arası bir yaşlılık danışmanı atamanın uygulanabilirliğini araştırmaya davet eder;

9. Birleşmiş Milletleri, Birleşmiş Milletler Gönüllüleri temelinde biçimlendirilmiş ve yaşlı uzmanlardan tarafından sunulacak bir hizmetin uygulanabilirliğini araştırmaya davet eder;

10. Birleşmiş Milletler Posta İdaresi'ne, 8 Aralık 1989 tarih ve 44/67 sayılı Genel Kurul kararı ile rica edildiği üzere, Uluslararası Yaşlanma Eylem Planının kabulünün onuncu yıldönümü münasebetiyle bir posta pulu basma çağrısında bulunur;


11. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler Posta İdaresi'ni, 1992-2001 yılları için planlanan faaliyetlere dikkat çekmek amacıyla ve istisnai olarak Dünya Yaşlılar Asamblesi amblemini taşıyan bir yaşlılık madalyası bastırma olasılığını değerlendirmeye çağrısında bulunur;

12. 1992 ve sonrası için yaşlanma eylem programı üzerine bir küresel bilgilendirme kampanyası başlatmaya karar verir ve Sekretarya Halkla İlişkiler Departmanı'nın ve Sosyal Kalkınma ve İnsani İşler Merkezi’nin bu karar doğrultusunda diğer Birleşmiş Milletler organları, uzman kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri ile kuracağı işbirliğini memnuniyetle karşılar;

13. Birleşmiş Milletlere; kalkınma, değişim ve geçiş süreçlerindeki ülkelerde yaşlanma konusunun sosyal kalkınma programlarının önemli bir parçası olarak kalmasını sağlamak üzere, talep üzerine, daha fazla danışmanlık hizmeti sunmayı tavsiye eder;

14. Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı temelinde hazırlanmış olarak işbu Karar metni ekinde sunulan Yaşlı Bireylere İlişkin Birleşmiş Milletler İlkeleri’ni kabul eder.


EK
BM Yaşlı İlkeleri 
(Yaşama katılmış yıllara yaşam katmayı hedefleyen
Yaşlı Bireylere İlişkin Birleşmiş Milletler İlkeleri)

Genel Kurul,

Yaşlı bireylerin toplumlarına yaptığı katkıyı takdir ederek,

Birleşmiş Milletler halklarının Birleşmiş Milletler Antlaşması'nda, diğerlerinin yanı sıra temel insan haklarına, insanlığın onur ve değerine, erkek ve kadınların ve büyük veya küçük tüm ulusların eşit haklara sahip olduğuna dair inançlarını teyit etme ve daha geniş özgürlükler çerçevesinde daha iyi yaşam standartlarını ve toplumsal ilerlemeyi teşvik etme hususlarında kararlılıklarını beyan ettiğini hatırda tutarak,

Evrensel standartların belirli gruplara uygulanmasını sağlamak üzere İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme ve diğer deklarasyonlarda yer verilen hakları dikkate alarak,

Dünya Yaşlılar Asamblesi tarafından kabul edilen ve 3 Aralık 1982 tarih ve 37/51 sayılı karar ile Genel Kurul tarafından onaylanan Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı'na uygun olarak,

Yaşlı bireylerin durumlarının sadece ülkeler arasında değil, ülkeler içinde ve bireyler arasında muazzam bir çeşitlilik gösterdiğini ve bu durumun politika bağlamında çeşitli tepkiler gerektirdiğini takdir ederek,

Bütün ülkelerde bireylerin her zamankinden çok daha sağlıklı bir şekilde ve daha fazla sayıda ileri yaşa ulaştığının bilincinde olarak,

Yaşlanmayla birlikte sağlığın kaçınılmaz ve geri dönüşü mümkün olmayan biçimde kötüye gideceğine dair kalıplaşmış yargıları çürüten bilimsel araştırmaların farkında olarak,

Yaşlı bireylerin sayı ve oranca arttığı bir dünyada, istekli ve yetenekli yaşlı bireylere toplumun devam eden faaliyetlerine katılmaları ve katkıda bulunmaları için fırsatların sunulması gerektiğine inanarak,

Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde aile hayatında yaşanan güçlüklerin, kırılgan yaşlı bireylerin bakıcılarına destek sağlanmasını gerekli kıldığını dikkate alarak,

Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı tarafından hâlihazırda belirlenen standartlarla birlikte Dünya Sağlık Örgütü, diğer BM Kuruluşları ve Uluslararası Çalışma Örgütü'nün sözleşme, tavsiye ve ilke kararlarını akılda tutarak,
Hükümetleri, aşağıdaki ilkeleri mümkün olduğunca ulusal programlarına dâhil etmeye teşvik eder;

Bağımsız Yaşam
Yaşlı bireyler; aile yardımı, toplumsal destek veya gelir desteğiyle veya kendi çabalarıyla yeterli yiyecek, su, barınak, giyecek ve sağlık hizmetlerine erişebilmelidir.
Yaşlı bireyler çalışma fırsatına veya gelir getirici diğer fırsatlara sahip olabilmelidir.
Yaşlı bireyler iş gücünden ne zaman ve ne kadar sürede çekileceğine dair karar alma süreçlerine katılabilmelidir.
Yaşlı bireylerin uygun eğitim ve öğretim programlarına erişimi olmalıdır.
Yaşlı bireyler, kişisel tercihlerine ve farklı kapasitelere göre uyarlanabilir ve güvenli ortamlarda yaşayabilmelidir.
Yaşlı bireyler mümkün olduğunca uzun süre evde kalabilmelidir.*
Katılım
Yaşlı bireyler toplumun bir parçası olarak kalmalı, refah düzeylerini doğrudan etkileyen politikaların hazırlık ve uygulama süreçlerine aktif olarak katılmalı; bilgi ve becerilerini genç kuşaklarla paylaşmalıdır.
Yaşlı bireyler kamuya hizmet etmek için gerekli fırsatları takip edebilmeli veya bu fırsatları bizzat oluşturabilmeli, kendi çıkarları ve yeteneklerine uygun konumlarda gönüllü olarak görev alabilmelidir.
Yaşlı bireyler, yaşlı odaklı hak arama girişimleri başlatabilmeli veya dernek kurabilmelidir.
Bakım
Yaşlı bireyler her toplumun kültürel değerler sistemine uygun biçimde aile içi ve toplumsal bakım ve korumadan yararlanmalıdır.
Yaşlı bireyler, en iyi bedensel, zihinsel ve duygusal refah düzeyini korumalarına veya bu düzeye ulaşmalarına katkı sağlayacak veya hastalık başlangıcını önleyen veya geciktiren sağlık hizmetlerine erişebilmelidir. 
Yaşlı bireyler bağımsızlık, sosyal koruma ve bakım düzeylerini iyileştirebilmek için sosyal ve hukuki hizmetlere erişebilmelidir.
Yaşlı bireyler, insani ve güvenli bir ortamda sosyal koruma ve rehabilitasyonun yanı sıra sosyal ve zihinsel uyarımlar sunan kurumsal bakım hizmetlerinden uygun düzeyde yararlanabilmelidir.
Yaşlı bireyler herhangi bir barınak, bakım veya tedavi merkezinde kalmaları halinde tüm insan hakları ve temel özgürlüklerden yararlanabilmeli; haysiyet, inanç, gereksinim ve mahremiyetlerine mutlak saygı görmeli ve kendi yaşam kaliteleri ve bakımları üzerinde söz sahibi olabilmelidir.
Kendini gerçekleştirme
Yaşlı bireyler, potansiyellerini tam olarak geliştirebilmek için fırsatları takip edebilmelidir.
Yaşlı bireyler toplumun eğitimsel, kültürel, manevi ve eğlence odaklı kaynaklarına erişim imkânına sahip olabilmelidir.
İtibar
Yaşlı bireyler bedensel veya zihinsel istismardan uzak, itibar ve güven içinde yaşayabilmelidir.
Yaşlı bireyler yaş, cinsiyet, ırk veya etnik köken, engellilik veya diğer durumları gözetilmeksizin adil muamele ve ekonomik katkılarından bağımsız olarak değer görmelidir.


BM A/RES//46/91 nolu Genel Kurul Kararı orijinal metin “http://www.un.org/documents/ga/res/46/a46r091.htm” adresinden alınarak Kararın başlangıç bölümü ve eki aslına uygun çevrilmiştir. Bu metinde “6. Older persons should be able to reside at home for as long as possible” yer almadığı için “http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OlderPersons.aspx” internet adresinden alınarak çevrilmiştir. Bu adreste BM Genel Kurul 46/91 sayılı kararının sadece ek bölümü yer almaktadır.

Yorum Gönder

0 Yorumlar