Engelli ve engelli yakını olan memurların yer değişikliği
Devlet Memurları Atama ve Yer Değişikliği Yönetmeliğinin ilgili hükmü şudur: Engellilik Durumuna Bağlı Yer Değişikliği Ek Madde 3 –İlgili mevzuatına göre alınan sağlık kurulu raporunda en az yüzde kırk oranında engelli olduğu belirtilen memurlar ile ağır engelli raporlu eşi veya bakmakla yükümlü olduğu birinci derece kan hısımları bulunan memurlar engellilik durumundan kaynaklanan gerekçelere dayalı olarak yer değiştirme talebinde bulunabilir. Bu kapsamdaki talepler bu Yönetmelikte yer alan kısıtlayıcı hükümlere tabi olmaksızın kurumların kadro imkânları ve teşkilat yapıları dikkate alınarak karşılanır. Memurun kendisinin veya birlikte yaşadığı eşi ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının engellilik durumunun tedavisi sebebiyle yer değişikliğini talep etmesi halinde, yer değiştirme suretiyle atama yapılacak yerin, memurun ve bu fıkra kapsamındaki yakınlarının engellilik durumuna uygun olması esastır. Engellilik durumu devam ettiği sürece kurumlarca isteği dışında memurun yeri değiştirilmez. Engellilik durumu ortadan kalkan memurlar hakkında bu Yönetmelikte yer alan diğer hükümler uygulanır.
Engelli ve bakmakla yükümlü oldukları engelli yakını olan memurların yer değişikliği isteği kadro ve teşkilat yapısı uygunsa karşılanır. “Bir defaya mahsus” ifadesi, Devlet Memurları Atama ve Yer Değişikliği Yönetmeliği metninden, Danıştay kararı çıkartılmıştır. Her Bakanlığın ya da kurumun, kendisine ait atama ve yer değişikliği olabilir. Tüm kurumların atama ve yer değişikliği yönetmelikleri Devlet Memurları Atama ve Yer Değişikliği Yönetmeliğine uygun olmalıdır (Geçici Madde 5). Memurun adaylık süresi bitiminde (adaylık en az 1, en fazla 2 yıldır) yer değişikliği için dilekçe verme hakkı vardır.
Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği:
9 Şubat 2019 günü, Sağlık Bakanlığı Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Değişiklik ile birlikte, isteğe bağlı yer değiştirme başlığında 16. Maddenin 2. Fıkrasının (a) bendinde bulunanlar için “bir defaya mahsus atama kısıtlamasına tabi değildir” cümlesi eklenmiştir. Dolayısıyla, eşinin, çocuklarının, annesinin, babasının veya kardeşlerinden birinin ağır engelli olduğunu belgelendirmesi halinde engelli yakınının ikamet ettiği yere, kendisinin engelli olduğunu belgelendiren memurlar (ağır engellilik şartı yok) ise talep ettiği yere bir kereye mahsus atama kısıtlaması olmadan atanma talebinde bulunabilirler. Yönetmelik hükmü şudur:
“İsteğe bağlı yer değiştirme Madde 16- 2) Standardın uygun olması kaydıyla bu Yönetmeliğin puan, süre ve dönem ile ilgili hükümlerine bağlı kalmaksızın; a) Eşinin, çocuklarının, annesinin, babasının veya kardeşlerinden birinin ağır engelli olduğunu belgelendirmesi halinde engelli yakınının ikamet ettiği yere, kendisinin engelli olduğunu belgelendirmesi halinde ise talep ettiği yere, atanabilir”.
Yönetmelikte sağlık mazereti ayrı bir madde olarak yer almıştır. Her iki mazeretin uygulaması farklıdır. Yönetmelikte sağlık mazereti şu şekilde yer alır:
“Sağlık mazeretine bağlı yer değişikliği Madde 19- 1) Personelin kendisinin, eşinin, annesinin, babasının, bakmakla yükümlü olduğu çocuklarının ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşinin hastalığının görev yaptığı yerde tehlikeye girdiğini veya görev yerinin değişmemesi hâlinde tehlikeye gireceğini, üniversiteler veya Bakanlık eğitim ve araştırma hastanelerinden alınacak sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesi halinde tedavinin yapılabileceği bir sağlık kurum veya kuruluşunun bulunduğu veya sağlığının olumsuz etkilenmeyeceği bir ilin münhal kadrolarına sağlık mazereti değerlendirme komisyonu kararı doğrultusunda atanır.
2) Sağlık mazereti değerlendirme komisyonu, gerekli durumlarda bu raporların başka eğitim ve araştırma hastanelerinin sağlık kurullarınca da usule ve fenne uygunluğunun tespit edilmiş olma şartını arayabilir”.
Kurumlar arası geçiş
Kurumlar arası geçiş isteyen memur, öncelikle geçiş yapmak istediği kurum tarafından kabul edildiğine dair onay almalıdır. Geçiş yapılacak kurum, memurun çalıştığı kuruma yazı yazarak, memuru kendi kurumuna talep eder. Halen çalışmakta olduğu kurum, memurun geçiş yapmasına muvafakat verirse; geçiş işlemleri başlar. Devlet Memurları Kanununda (DMK) engelli çalışana kurumlar arası geçişe yönelik özel bir düzenleme yoktur. Kurumlar arası geçiş talebinde bulunan çalışan, engellilik durumunu ve çalışma şartlarını dilekçesinde belirtebilir.
İşe girdikten sonra engelli hale gelen çalışanların durumu
İşe girdikten sonra engelli hale gelen çalışanlar, erken emeklilik dâhil engelli bireylere tanımlanan tüm haklardan yararlanırlar. Devlet Personel Başkanlığının görüşüne göre; engelli
kadrosu yoktur, engelli kontenjanı vardır. “Engelli kontenjanında çalışan” ifadesi, sadece engelli olarak işe girenleri ya da sadece engelli kamu personeli seçme sınavı ile işe alınanları değil, işe girdikten sonra engelli hale gelenleri de kapsar. Bu çalışanın engelli kontenjanına geçmesi için; çalışanın engelli sağlık raporunu kurumuna ibraz etmesi, kurumun da bu raporu e-DPB Uygulamasına kayıt etmesi zorunludur. Bu çalışanların, engelli kontenjanında çalışanlar adına tanımlanmış hakları kullanmaları için (nöbet muafiyeti dâhil), yeniden engelli sağlık raporu almaları istenmez ve vergi indirimi belgesi almaları zorunlu tutulamaz.
Çalışma alanlarının uygun hale getirilmesi
Engelliler Hakkında Kanuna göre; çalışan veya iş başvurusunda bulunan engellilerin karşılaşabileceği engel ve güçlükleri ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerindeki önlemlerin alınması ve engellilerin çalıştığı iş yerlerinde makul düzenlemelerin, bu konuda görev, yetki ve sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile işverenler tarafından yapılması zorunludur.
Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğe göre; İşyerlerinin engellilerin çalışma şartlarına göre düzenlenmesi Madde 16- 1) Kamu kurum ve kuruluşları çalışma yerlerini ve eklentilerini, engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirmek, engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak gerekli tedbirleri almak ve engellilerin görev yaptıkları kadronun gereği olan işleri yapabilmeleri için engel durumlarına göre gerek duyulan yardımcı ve destekleyici araç ve gereçleri temin etmek zorundadır.
2) Engelliler, engelliliklerini artırıcı ve ek engel getirici işlerde çalıştırılamaz.
Engelli çalışanın idari izinleri
Başbakanlık Genelgesine göre (2002/58); Valiliklerce okulların tatil edilmesi halinde (olumsuz hava şartları nedeniyle) aynı bölgedeki kamu görevlisi engelliler ve hamileler idari izinli sayılır. Ayrıca; 10-16 Mayıs Engelliler Haftasının ilk günü ile 3 Aralık Dünya Engelliler Gününde, engellilere yönelik faaliyet gösteren Konfederasyon, bağlı federasyonlar ve bağlı derneklerin kamu görevlisi olan yönetim kurulu üyeleri ile kamuda görev yapan tüm engelliler idari izinli sayılır.
Lojman düzenlemesi
Bazı kurumlar, kendi lojman yönergelerinde engelli ve engelli yakını olanlara ilave haklar vermiştir. Kurumlarınızdan bilgi alınız.
TSK’da çalışan engelliler ve ağır engelli yakını olanlara ilave 50, SBÜ Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanlarından ağır engelli yakını olanlara ilave 50, Emniyet Genel Müdürlüğünde engelli ve engelli yakını olan çalışanlara ise ilave 10 lojman puanı verilir.
Engelli Memurun Nöbet muafiyeti
Devlet Memurları 101. Maddede “…Özürlü memurlara da isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez” ifadesi yer alır. Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin
Esaslara göre de engelli çalışana isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilemez. TSK’da görev yapan engelli memurlar ile Jandarma Genel Komutanlığında görev yapan engelli muvazzaf ve memurlar bu hakkı kullanırlar.
DMK 101. Maddede "gece nöbeti ve gece vardiyası" tanımı olmadığından, engelli çalışanın hangi saatler arasındaki çalışmadan muaf olacağına dair Devlet Personel Başkanlığının konu hakkında görüşüne bakılmalıdır. Başkanlığın, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 101. maddesinde yer alan “gece” kavramının tanımı hakkında yayınladığı 08.02.2016 tarih ve 819 sayılı görüşe göre; “günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerinde görev yapan engelli memurların isteği dışında mezkur Kanunun 100. maddesine istinaden belirlenen günlük çalışma saatleri dışındaki vardiyalarda çalıştırılmaması gerektiği, mütalaa edilmektedir”. Bakınız: DMK, Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar, Jandarma Genel Komutanlığı Nöbet Hizmetleri Yönetmeliği, DPB’lığı Görüşleri
Günlük çalışma saatlerinin tespiti
Devlet Memurları Kanunu 100. Maddeye göre; engelli memurlar için; engel durumu, hizmet gerekleri, iklim ve ulaşım şartları göz önünde bulundurulmak suretiyle günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile öğle dinlenme süreleri merkezde üst yönetici, taşrada mülki amirlerce farklı belirlenebilir.
