Erken emeklilik
Emekli kişilere bağlanan maaş; yaşlılık maaşıdır. Engelli memur, işçi ve Bağ-Kur çalışanları, yaşı beklemeden, gerekli yıl ve prim gününü tamamladıklarında erken emekli olabilirler. İşe girdikten sonra engelli hale gelenler, tüm haklardan yararlandıkları gibi erken emeklilik hakkında da yararlanabilirler. Erken emeklilik talebi için bir işte çalışıyor olmak zorunludur.
Engelli Memurun Erken Emeklilik Hakkı
Engelli memur, işe giriş tarihi ne olursa olsun erken emeklilik için vergi indirimi belgesi almak zorunda değildir.
1 Ekim 2008 öncesi işe giren engelli memurlar, en az %40 engelli olmak şartı ile engel oranına bakılmaksızın 15 yıl çalışmakla emekli olma hakkı elde ederler. Bu memurlar, Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabidirler (5510 sayılı Yasanın Geçiş Hükümleri).
1 Ekim 2008 sonrası işe giren engelli memurlardan; malul sayılmayıp engel oranı %60 veya üzerinde olanlar; 15 yıl ve 3960 prim günü ile erken emeklilik hakkını alırlar. Engel oranı % 50 ilâ % 59 arasında engelli olanlar; en az 16 yıl ve 4320 gün, engel oranı % 40 ilâ % 49 arasında engelli olanlar; en az 18 yıl ve 4680 gün ile emeklilik hakkı elde ederler. Bu memurlar 5510 sayılı Yasa hükümlerine tabidirler.
İşe Girdikten Sonra Engelli Hale Gelenlerin Erken Emekliliği
a) Çalışma gücü kaybı oranı %60 ve üzerinde olanlardan malulen emeklilik hakkı alamayanlar; 15 yıl,
b) Çalışma gücü kaybı oranı %50 -%59 arasında olanlar; en az 16 yıl-5760 prim günü,
c) Çalışma gücü kaybı oranı %40 -%49 arasında olanlar; en az 18 yıl-6480 prim günü ile emekli olabilirler.
Bağ-Kur Çalışanları İçin Erken Emeklilik Hakkı
Engel oranı; %60 ve daha çok olanlar 15 yıl, 3960 gün, engel oranı; %50 – %59 arası olanlar 16 yıl, 4320 gün, engel oranı; %40-%49 arası olanlar 4680 günde emeklilik hakkı alırlar. Bağ- Kur çalışanlarının erken emeklilik için vergi indirimi belgesi almak zorunluluğu yoktur, emeklilik başvurusu için prim borcu olmaması gerekir.
İşçi Kadrosunda Çalışanların Erken Emeklilik Hakkı
İş Kanuna tabi çalışan engellilerin işe giriş tarihlerine göre ve engel oranlarına göre erken emeklilik süreleri farklılık gösterir. 1 Ekim 2008 öncesi işe giren SSK’lı çalışanın engelli erken emeklilik hakkından yararlanması için; gelir vergisi indirimi belgesi almış olması zorunludur. Bu işçiler 506 sayılı Yasa hükümlerine (5510 sayılı Yasanın Geçiş Hükümleri) tabi olarak emekli olurlar. 1 Ekim 2008 ve sonrası işe giren işçiler ise 5510 sayılı Yasa hükümlerine göre emekli olur ve bu işçiler, erken emeklilik için vergi indirimi belgesi almak zorunda değildirler. Erken emeklilik için yıl ve prim günü şartının sağlanmış olması gerekir. Her ikisini tamamlamış olanların prim günü 5400 günden eksik ise, bu çalışanların prim günleri emeklilik işlemi sırasında 5400 güne tamamlanır.
Sigorta
Başlangıç Tarihi
|
%40 ile 59 arası
|
%60 ile
79 arası
|
%80 ve
üzeri
|
05.08.1991 ve
öncesi
|
15 yıl; 3600 gün
|
15 yıl;3600 gün
|
15yıl; 3600 gün
|
06.08.1991-05.08.1994
|
16
yıl; 3760 gün
|
15 yıl 8 ay;3680
gün
|
15yıl; 3600 gün
|
06.08.1994-05.08.1997
|
17 yıl; 3920 gün
|
16 yıl 4 ay;3760
gün
|
15yıl; 3600 gün
|
06.08.1997- 05.08.2000
|
18 yıl; 4080 gün
|
17 yıl; 3840 gün
|
15yıl; 3600 gün
|
06.08.2000-
05.08.2003
|
19
yıl; 4240 gün
|
17 yıl 8 ay; 3920
gün
|
15yıl; 3600 gün
|
06.08.2003- 30.09.2008
|
20 yıl; 4400 gün
|
18 yıl; 4000 gün
|
15yıl;3600 gün
|
1 Ekim 2008 tarihinden önce işe giren
engelli işçilerin erken emeklilik süreleri
Sigorta
Başlangıç Tarihi
|
%40 ile
49 arası
|
%50 ile
59 arası
|
%60 ve
üzeri
|
01.10.2008-31.12.2008
|
18yıl;4bin 100 gün
|
16 yıl;3bin700 gün
|
15 yıl;3bin700
gün
|
01.01.2009-31.12.2009
|
18 yıl; 4 bin200 gün
|
16 yıl;3bin800 gün
|
15yıl;3 bin800
gün
|
01.01.2010-31.12.2010
|
18 yıl; 4 bin300 gün
|
16 yıl;3 bin900 gün
|
15yıl; 3bin900
gün
|
01.01.2011-31.12.2011
|
18 yıl; 4 bin400 gün
|
16 yıl; 4 bin gün
|
15yıl;3bin 960
gün
|
01.01.2012-31.12.2012
|
18 yıl; 4 bin500
gün
|
16 yıl; 4 bin100
gün
|
15yıl;3bin 960
gün
|
01.01.2013-31.12.2013
|
18 yıl; 4 bin600
gün
|
16 yıl; 4 bin200
gün
|
15yıl;3bin 960
gün
|
01.01.2014-31.12.2014
|
18 yıl; 4 bin680 gün
|
16 yıl; 4 bin300 gün
|
15yıl;3bin 960
gün
|
01.01.2015’den
sonra
|
18 yıl; 4 bin680 gün
|
16 yıl; 4 bin 320 gün
|
15yıl;3bin 960
gün
|
1 Ekim 2008 ve sonrası işe giren engelli işçilerin erken emeklilik süreleri
Engelli çalışanın erken emekliliği için bakınız: 5510 sayılı Genel Sağlık Sigortası ve Sosyal Sigortalar Kanunu (Madde 28). 1 Ekim 2008 öncesi işe giren memur ve işçiler Kanunun Geçiş Hükümlerine bakabilirler.
Malulen emeklilik
İşe girdikten sonra çalışma gücü kaybı oranı, SGK Sağlık Kurulu tarafından % 60 ve üzerinde olduğuna karar verilenler; 10 yıl /1800 iş günü prim ödenmesi şartı ile malulen emekli olurlar. Ancak başkasının bakımına muhtaç derecede malul olanlar için sadece 1800 iş günü prim ödenmiş olma şartı ile malulen emekli olurlar. İşe girmeden önce malul durumda olanlar, malulen emekli olamazlar. Malulen emekli olmak isteyen kişi, SGK’ya başvuru yapar. Başvuru
yapıldığında bir işte çalışılıyor şartı aranmaz. SGK isterse kişiyi, çalışma gücü kaybı oranının tespiti için bir hastaneye sevk eder. SGK Sağlık Kurulu, inceleme sonucu karar verir. Kişi isterse, SGK sonucuna itiraz edebilir. Bakınız: 5510 sayılı Genel Sağlık Sigortası ve Sosyal Sigortalar Kanunu Madde 25.
Ağır engelli çocuğu olan sigortalı annelerin erken emekliliği
1 Ekim 2008 tarihinden sonra (çocuğun doğum tarihi ve ağır engelli hale geldiği tarih dikkate alınır), çalışılan sürenin dörtte biri oranında süre çalışılan süreye ilave edilir. Bu süre emekliliğe kalan süreden düşürülür. Bu haktan yararlanmak için, eğer boşanma durumu varsa velayetin annede olduğu süreler dikkate alınır. Çocuğun bakım evine verilmesi halinde bu haktan yararlanma süresi sona erer. Bakıma muhtaç durumdaki çocuğun vefatı halinde anne, çocuğun yaşadığı süreler için de başvuruda bulunabilir. Başvuruda, mevcut engelli sağlık kurul raporunun aslı gibidir fotokopisi (raporun alındığı hastane başhekimliğince, ıslak imzalı) kullanılır. SGK’nın kararına, zaman aşımı olmaksızın itiraz edilebilir.
Başvuru; çalışma belgesi, engelli raporunun aslı gibidir fotokopisi, çocuğun ve annenin kimlik fotokopileri ve dilekçe ile Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılır.
Bakınız: 5510 sayılı Genel Sağlık Sigortası ve Sosyal Sigortalar Kanunu Madde 28
