Engelli aylıkları: 2022 sayılı Kanuna göre bağlanan aylıklardır. Bir kişiye engelli aylığı bağlanması için; 18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşı olması, en az %40 oranında engelli olması, kişinin herhangi bir sigortalı işte çalışmaması, nafaka almaması veya nafaka almasının mümkün olmaması, aylık hane geliri kişi başı asgari ücretin üçte birinden az olması ve inceleme sonucu kişinin muhtaç olduğuna karar verilmesi gerekmektedir. 18 yaş altı çocukların yakınlarına engelli yakını maaşı bağlanır. Başvurular, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına (SYDV) yapılır. Engelli aylığı bağlanabilmesi için haneye giren tüm gelirler toplanıp kişi başına bölündüğünde kişi başına düşen aylık gelir; asgari ücretin üçte birinden az olmalıdır. 2019 yılı için asgari ücretin üçte biri 609 liradır. Engelli aylıkları, her ay ödenir. Engelli aylığı alanlar; adres, gelir durumu ve ailedeki kişi sayısı değişimlerini Vakıflara bildirmek zorundadır.
a) Engelli yakını maaşı
On sekiz yaş altında olan özel gereksinimli çocuklardan raporunda “hafif düzeyde özel gereksinim var” ifadesi yazılı olanların (bu ifadenin engel oranı olarak karşılığı %40-49’dur) ve bu ifadenin üzerinde gereksinimleri olanların anne veya babası ya da yasal vasisi sigortalı bir işte çalışmıyorsa, engelli çocuğun yakınına bu maaş bağlanır. 20 Şubat 2019 tarihinden önce adına düzenlenmiş geçerli raporu olan çocuklardan engel oranının en az %40 olması şartı aranır. Bakım veren kişi ile özel gereksinimli çocuğun aynı hanede oturması zorunludur. Çocuk 18 yaşını doldurduğunda bu maaş kesilir. Engelli kişi şartları sağlıyorsa, kendi adına engelli aylığı için başvuru yapabilir.
b) On sekiz yaş üzeri engelli maaşı
On sekiz yaşını dolduran, sigortalı bir işte çalışmayan engelli birey ya da birey adına yasal vasisi; aylık için başvuru yapabilir. Engel oranı %40-69 arası olanlara engelli aylığı, %70 ve üzerinde olanlara, bakıma muhtaç engelli aylığı bağlanır.
Evde bakım maaşı
2828 sayılı Kanun ile bağlanan aylıktır. Evde bakım maaşı bağlanması için gerekli şartlar şunlardır:
1) Engelli sağlık raporunda “ağır engelli” yazılı olması (20 Şubat 2019 tarihinden sonra erişkinler için engelli sağlık kurul raporu alanların raporunda, ağır engelliliğin karşılığı olan “tam bağımlı engelli birey” ifadesi aranır. 18 yaş altı çocuklar için alınan özel gereksinim raporunda ise “Çok ileri düzeyde özel gereksinim var (ÖGV)”, “Belirgin ÖGV” ve “Özel koşul gereksinimi var (ÖKGV)” ifadeleri olan çocuklar ağır engelli sayılır),
2) Haneye giren tüm gelirler toplanıp hanedeki kişi sayısına bölündüğünde; kişi başı aylık gelirin asgari ücretin üçte ikisinden az olması (2019 yılı için 1219,34 lira),
3) Sosyal hizmetler il müdürlüğü ya da sosyal hizmet merkezi tarafından yapılan inceleme sonucu, engelli bireyin bakıma ihtiyacı olduğuna karar verilmesi.
Başvuru yeri: İllerde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlükleri, ilçelerde sosyal hizmet merkezleridir. Engelli birey adına anne, baba ya da yasal vasisi başvuru yapabilir. Bakım verecek kişinin akraba olması şartı aranır. Birey, engelli sağlık raporu ile başvuru yapabilir. Gerekli belgeler, müdürlük tarafından istenir.
Hanede, birden fazla “ağır engelli” varsa, bir engelliden sonraki her engelli 2 kişi sayılır. Buna göre aynı evde 2 ağır engelli birey, anne ve babası ile yaşıyorsa, bu evdeki kişi sayısı 5 olarak belirlenir.
Evde bakım maaşı alanlar; engelli bireyin vefat durumunu, hastanede yatışını, adres değişikliğini, gelir durumu değişikliğini ve hanedeki kişi sayısındaki değişimi, süresi içinde bildirmek zorundadırlar. Ayrıca, ÖTV istisnalı araç alımı-satımı, ev alım satımı, bankadaki hesap, fazla mesai ücretleri gibi mali durumdaki değişimler; bakım maaşı başvurusu yapılan birime bildirilmelidir.
Vakıf aylığı-muhtaç aylığı
On sekiz yaşını doldurmuş, muhtaç durumda olan engelliler başvurabilir. Bir hanede sadece bir kişiye vakıf maaşı bağlanır. %40 ve üzeri engelli olan muhtaçlara; sosyal güvencesi olmaması, herhangi bir gelir ya da aylığı olmaması, mahkeme kararı ile veya kanunla bakım altına alınmamış olması, gelir durumunun uygun olması halinde bu kişiye muhtaç aylığı bağlanır. 2019 yılında muhtaç engellilere aylık 817,67 lira ödenmektedir.
Başvuru: Muhtaç aylığı başvuru formu ve engelli sağlık kurul raporu ile başvurulur. Başvurular Vakıflar Bölge Müdürlüklerine doğrudan, posta yoluyla yapıldığı gibi internet sitesinden de başvuru yapılabilir.
Ayrıntılı bilgi için 27.09.2008 tarihli ve 27010 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Vakıflar Yönetmeliğini inceleyiniz. https://www.vgm.gov.tr
