Engellisine sahip çıkmayan bir milletin geleceğinden bahsetmek mümkün değildir. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın da belirttiği üzere engellerin evlatlarımızın zihinlerinde veya uzuvlarında değil, onları eksik olarak gören kalplerde olduğuna inanıyoruz. Bu noktadan hareketle, İŞKUR olarak özel ihtimama ihtiyaç duyan gruplar arasında yer alan engelli vatandaşlarımızın işe yerleştirilmesi hususuna büyük önem atfediyoruz.
Bilindiği üzere İş Kanununda engellilerin istihdamına yönelik kota sistemine yer verilmiş, bu sistemin layıkıyla uygulanması ve takibinden Kurumumuz sorumludur. İŞKUR olarak, bu kota kapsamında 50 veya daha fazla işçi çalıştıran, özel sektör işyerlerinde yüzde 3, kamu işyerlerinde ise yüzde 4 engelli istihdamının sağlanması maksadıyla çalışmalar yürütüyoruz. Engelli kontenjanını tamamlamak için bize başvuran işverenlere yardımcı oluyor, işin gerektirdiği meslek, beden ve ruhi durumları uygun engelli kardeşlerimizi kendilerine yönlendiriyoruz.
Bununla birlikte işyerlerinde zorunlu engelli kontenjanlarının takibini 81 İl Müdürlüğümüz aracılığıyla aylık olarak gerçekleştirmekteyiz. Engelli kontenjan açığı bulunan işverenlerle iletişime geçerek aldığımız engelli işgücü taleplerini Kurumumuz internet sayfasında yayımlamakta ve açık kalan kontenjanların kapatılmasına gayret gösteriyoruz.
Türkiye olarak kamu, STK ve özel sektör iş birliği neticesinde özellikle son 16 yılda engelli istihdamının artırılması noktasında önemli mesafeler kat ettik. Konuya gösterdiğimiz bu hassasiyet Kurumumuz verilerinde de açık bir şekilde görülmektedir.
Özellikle 2002 yılından 2018 Kasım sonuna kadar İŞKUR olarak 381 bin 960 engelli vatandaşımızın istihdamına aracılık ettiğimizi belirtmek isterim.
2018 Kasım ayı sonu itibarıyla 122 bin 852 engelli işçi statüsünde çalışan vatandaşımız bulunmaktadır.
Bununla birlikte, işverenlerin işgücü piyasasına yönelik taleplerini tespit etmek maksadıyla her yıl düzenli olarak gerçekleştirdiğimiz İşgücü Piyasası Araştırması kapsamında bu yıl engelli istihdamına ilişkin sorulara da yer verdik.
Aldığımız geribildirimler doğrultusunda işverenlerin her 10 açık işin 3’ünde engelli tercih edebileceğini tespit ettik. Bu çok önemli ve değerli bir çıktıdır.
İşverenlerimizin engelli istihdamı konusundaki duruşlarını pozitif olarak görmenin mutluluğunu yaşıyoruz.
Önümüzdeki dönemlerde engelli işe yerleştirme oranlarının ve dolayısıyla da çalışan sayısının artacağını, bu minvalde bizim de İŞKUR olarak çalışmalarımızı daha etkin şekilde yürüteceğimizi ifade etmek isterim.
Engelli istihdamının arttırılması sürecinde engelli vatandaşımızın kendisini tanıması, niteliklerinin farkında olması ve mevcut kapasitesinin, mesleki donanımının geliştirilmesi büyük önem arz etmektedir.
Bu noktada İŞKUR olarak; Kurumumuza başvuran engelli vatandaşlarımızın bedensel, ruhsal ve mesleki durumlarını analiz ederek, bu kişilerin başarılı ve sürdürülebilir bir şekilde istihdama kazandırılması için nitelikli bir danışmanlık faaliyeti yürütüyoruz.
Başta engelliler olmak üzere tüm özel politika gerektiren gruplara yönelik yöntem ve motivasyon desteği verdiğimiz yoğunlaştırılmış iş ve meslek danışmanlığı programı olan İş Kulüplerimizi ise hali hazırda 32 il 37 birimde vatandaşlarımızın hizmetine sunmaktayız. 2020 yılı itibariyle İş Kulüplerimizi ülke genelinde yaygınlaştıracağız.
Danışmanlık hizmetimiz kapsamında 8 pilot ilimizde başlattığımız “Engelli İş Koçluğu Modeli”ni 2020 yılı sonuna kadar 81 ilimizde uygulamayı planlıyoruz. Bu bağlamda engelli bireylerin istihdama geçişini, istihdamdayken işe uyumlarının sağlanmasını ve dolayısıyla istihdamlarının sürdürülebilir olmasını hedefliyoruz.
İş ve meslek danışmanlığı hizmetimizin yanı sıra aktif işgücü programlarımız kapsamında engelli vatandaşlarımızı nitelikli birer işgücü olarak çalışma hayatına kazandırmak için de faaliyetler yürütüyoruz. İŞKUR’a kayıtlı herhangi bir mesleği olmayan, bir mesleği olmakla birlikte; mesleğinde iş bulamayan veya mesleğinde yeterli olmayan engellilerimizin niteliklerini geliştirerek istihdam edilebilirliklerini artırmak maksadıyla mesleki eğitim kursları düzenliyoruz. Bu sayede engellilerimizin meslek sahibi olmalarını ve istihdam edilmelerini sağlıyoruz.
Bir diğer aktif işgücü hizmetimiz olan işbaşı eğitim programımız ile mesleki deneyimi olmayan engellilerimize iş tecrübesi kazandırarak istihdam edilebilirliklerini arttırmayı hedefliyoruz. 2002 yılından 2018 Kasım dönemine kadar 34 bin 814 engellimize mesleki eğitim verdik. Bunun yanı sıra işbaşı eğitim programımızdan da 5 bin 654 engellimizi yararlandırarak istihdam edilmelerini sağladık.
Ayrıca, engelli işçi çalıştırmadığı için işverenlerden tahsil edilen idari para cezaları; engellilerin kendi işini kurmaları, iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve benzeri projelerde kullanıyoruz.
Engellilerimizin çalışma ortamlarında karşılaştıkları zorlukların üstesinden gelebilmeleri ve bir işyerinde istihdam edilmeleri, işe uyumlarını, etkin ve güvenli bir şekilde çalışmasını sağlayacak destek teknolojileri için işverenlerimize destek sağlıyoruz. Şu ana kadar engellilerimizin destek teknolojileri aracılığıyla istihdam edilmeleri için 27 projeye destek vererek değişen ve gelişen teknolojiye uyumlu olarak istihdam edilmelerine aracılık ettik. Engellilerimize yönelik olarak yürüttüğümüz bir diğer önemli faaliyetimiz ise onların işe kabulü için hazırlanmasını, işe yerleşmesini, işe ve
işyerine uyumunun sağlanmasını temin etmek
maksadıyla desteklediğimiz işe ve işyerine uyum projeleridir. Bu kapsamda
da 29 projeye destek sağladık.
İŞKUR olarak özellikle önem verdiğimiz çalışmaların başında engellilerin kendi işini kurmalarına yönelik projeler gelmektedir. Bu projeler ile engellilerimiz hem kendi işyerinin sahibi olabilmekte, hem de başka engellilerin istihdamına destek olmaktadırlar.
Kendi işini kurma hibe desteğinden yararlanmak isteyen engellilerimizin Kurumumuza kayıtlı olması, 18 yaşından büyük olmaları, en az yüzde 40 engelli raporuna sahip olmaları, kendilerine ait aktif olarak kayıtlı işyerlerinin olmaması, işyerinin kurulacağı il sınırları içinde ikamet etmeleri, kurulacak iş ile ilgili başka mevzuatlarda aranılan diploma, sertifika, izin vb. belgelere ve girişimcilik eğitim programı sertifikasına sahip olmaları gerekmektedir.
2014 yılında uygulamaya başladığımız bu desteğin miktarını da arttırdık. 2018 yılına kadar kendi işini kurmak isteyen engellilere 36 bin TL olarak verdiğimiz hibe desteğindeki gücü artırmak gayesiyle 2018 yılından itibaren 50 bin TL’ye yükselttik.
Bu destek kapsamında bugüne kadar bin 326 engellimize kendi işlerini kurmaları için hibe desteği sağlamış bulunmaktayız. Bu desteğimiz ile engellilerimize işyeri kuruluşu için yapılan resmi işlemler, onaylar, izinler, ruhsatlar gibi masraflar için 3.000 TL’ye kadar “Kuruluş İşlemleri Desteği”, sözleşme imza tarihinden itibaren işletmeye 12 ay içinde olmak şartı ile fatura karşılığı olarak işletme giderlerinin (su, elektrik, iletişim, ısınma, kira, tanıtım) en fazla % 60’ını geçmeyecek şekilde yıllık toplamda 11.000 TL’ye kadar “İşletme Gideri Desteği” ve işletmenin temel faaliyet alanı ile ilgili makine, teçhizat, yazılım, donanım, ham ve ara madde, sarf malzeme, ofis malzemesi gibi maliyetler için 36.000 TL’ye kadar kuruluş desteği olmak üzere toplam 50.000 TL hibe desteği sağlamaktayız.
Kurumumuzca istihdamın korunması ve artırılması maksadıyla belirli şartları taşıyan engelli işsizleri istihdam eden işverenlerimize de prim desteği sağlıyoruz.
Milli İstihdam Seferberliğimizin 2. Fazı kapsamında hayata geçirdiğimiz İlave İstihdam Teşvikimizde engellilere yönelik destek süresinde farklılaştırma yapılarak, özel sektör işverenlerine önceki takvim yılındaki ortalama çalışan sayısına ilave olarak istihdam edecekleri her bir sigortalı için prim ve vergi desteği veriyoruz. Teşvikten yararlanma süresi; her bir sigortalı için en fazla 12 ay iken engellilerimiz için 18 aydır. Bu teşvikimiz 2020 yılı sonuna kadar geçerlidir.
Bunun yanında, özel sektör işverenlerinin kontenjan dâhilinde veya kontenjan fazlası olarak ya da yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştırmaları durumunda işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir engelli için asgari ücret düzeyindeki sosyal güvenlik primi işveren paylarının tamamı Hazinece karşılanmaktadır.
İŞKUR olarak engellilere yönelik çalışmalarda yer almaktan son derece mutluluk duyuyoruz. Onlara imkân sağlandığında neleri başarabildiklerini görmek bizleri ziyadesiyle memnun ediyor. İşin niteliğine göre engelli işgücü temin etmek değil; engelli vatandaşımızın şartlarına göre iş imkânları sağlamak gerek devletimizin gerekse de işverenlerimizin temel vazifesidir.
Ülkemizde engelli istihdamı için gösterilen çaba artık bir kota takip işi olmanın çok ötesine taşınmış ve gönül seferberliğine dönüşmüştür.
Yükümlülüğünden çok daha fazla engelli istihdam eden ve bu konuda İŞKUR ile iş birliğini her geçen gün daha da artıran öncü firmalarımızın sayısı oldukça fazladır.
Engelli kardeşlerimizi sosyal hayata kazandırmak adına atacağımız her adımın sadece toplumsal açıdan değil, ekonomik açıdan da ülkemizin kalkınmasına katkı sağlayacağına inanıyor; bu sürece katkı sunan tüm taraflara kalbi şükranlarımı sunuyorum.
Türkiye İş Kurumu (İŞKUR)
Genel Müdür V.
